Dit wordt een calvinistisch stukje.
Het Calvinisme is niet ouderwets of verwerpelijk. Het wordt de nieuwe trend voor de jaren '10 van de 21e eeuw. Wat is het Calvinisme? Het is voor zuinig zijn met wat je hebt en voor goed rentmeesterschap. Het is voor recht door zee en er niet omheen draaien. Het is voor doe maar gewoon dan doe je gek genoeg. Het is ook nog tègen een aantal dingen, die ik kortheidshalve maar even achterwege laat.
Maar goed: u bent gewaarschuwd.
Waar ik het even over wil hebben: de Engel van 's-Hertogenbosch. U kent haar wel. Al in het voorjaar van 2011 kwam ze in het nieuws, toen de restauratie van de Sint Jan kathedraal in Den Bosch werd afgerond met het plaatsen van dit beeld van een pedante tante die belt met een mobiele telefoon. Nou ja; pedant: beperkt tot het hoofd en recht van voren (zie de foto bij deze link) glimlacht ze nog heel bescheiden en allebeminnelijkst. Dat is echter niet het perspectief waarmee wij, gewone stervelingen, tegen haar aan moeten kijken. Van onder gezien (zie hierboven) staat ze erbij als de moderne carriërevrouw. Degene die ze aan de lijn heeft kan haar niet zien, maar haar lichaamstaal straalt iets uit waar de beller aan de andere kant van de lijn rekening mee dient te houden. "Wat is nu eigenlijk je probleem? Maak het kort; ik heb weinig tijd!" Mevrouw neemt een houding aan die een engel niet past, wat mij betreft. Wat eerst een lieve glimlach was, wordt een uiting van minachting.
De Sint Jan van Den Bosch is een monumentaal gebouw. Het hoogtepunt van de Brabantse Gothiek. Het is sinds de late middeleeuwen één van de sterkste uitingen van geloof, ambachtelijkheid en doorzettingsvermogen die in Nederland te vinden zijn. Dat geloof in combinatie met dat doorzettingsvermogen mag ons nu naief lijken; als een belangrijk stuk cultureel erfgoed en een voorbeeld van hoe devoot het Nederlandse volk ooit was, verdient het zo veel mogelijk in originele staat bewaard te blijven.
Het relativeren van dat kinderlijke geloof is een goede zaak; het belang van godsdienst in de moderne tijd kan wat mij betreft niet genoeg worden ondergraven. Dat dient echter naar mijn idee niet te gebeuren door het opleuken van een monumentaal gebouw met een bellende engel.
Je zou denken dat 'relativeren' bij de kerkelijke authoriteiten, die tenslotte hebben besloten tot de plaatsing, niet aan de orde was. Dat is ook niet te verwachten, nu er een nieuwe golf van conservatisme door de Katholieke Kerk waart.
Wat was dan het motief dat tot plaatsing van de engel heeft geleid? Nou, dat zit zo: engelen onderhielden van oudsher de communcatie tussen het opperwezen en zijn schepselen. En omdat de kerk toch 'eigentijds' uit de hoek wil komen, doet deze engel dat met een mobieltje. Dat was zo'n beetje de redenatie.
Via een omwegje blijkt er toch sprake van ironie. "Geloof met een glimlach", noemt de parochie dat.
Desondanks: net zo min als engelen in Mozes' tijd met brieven heen en weer vlogen, hebben ze heden-ten-dage een mobiele telefoon nodig, natuurlijk. Een beetje Godheid is volledig telepatisch, net zoals zhaar engelen.
Ja maar; wij mensen kunnen dan toch bellen? De meesten van ons zijn niet telepathisch en bovendien zijn we tegenwoordig te ongeduldig om te wachten tot de engel aan ons verschijnt, zoals in minder hijgere tijden de normale gang van zaken was.
En inderdaad; bijna een jaar na plaatsing komt bij de kerk de aap uit de mouw. De engel kan ècht worden gebeld, zo heeft de parochie ons laten weten. Niet voor niks natuurlijk; een 0900-nummer kost geld. Voor 80 cent per minuut kan "een boodschap aan de hemel worden doorgegeven".
Boodschappen aan de hemel doorgeven; hier wordt de grens tussen een geintje en bloedige ernst wel erg vaag. We hebben hier tenslotte te maken met de Moederkerk, niet met Sinterklaas of een natuurgodsdienst.
Ziehier een kerk in verwarring. Haar dienaren hebben op grote schaal gerommeld met minderjarige jongetjes. Een verlichte geloofsopvatting wordt niet op prijs gesteld, evenmin als het gebruik van voorbehoedsmiddelen of het praktizeren van de herenliefde. Om dit te compenseren biedt de kerk vanaf heden de mogelijkheid om boodschappen door te bellen aan de hemel.
Als we nog even afwachten, zijn er binnenkort ook weer aflaten te koop, denk ik.
Hoewel ik het helemaal met de teneur van je stuk eens ben toch een kanttekening: votiefjes) in de vorm van een opgeprikt briefje zijn al zo oud als de weg naar Rome (letterlijk!); die naar deze vorm te moderniseren is dus niet zo idioot als het lijkt. En al bij de bouw van de Sint Jan gingen de beeldhouwers hoog in de lucht en onbespied hun gang en lieten hun fantasie de vrije en bepaald ondogmatische loop. Ik praat de verkleutering van de kerk niet goed, maar vind iets meer begrip voor deze actie dan jij.
BeantwoordenVerwijderenOm het stukje even in een context te plaatsen: het is een calvinistisch stukje, zoals ik al schreef.
VerwijderenMijn vader stamde uit de traditie van de Mannenbroeders; gereformeerden en AR-stemmers. Wie zich de Anti Revolutionaire partij nog voor de geest kan halen, zal zich misschien (dat hoop ik tenminste) een partij herinneren die stond voor sociale rechtvaardigheid, voor spreken zonder “meel in de mond” (J.P. Balkenende komt, zij het vrijwel onherkenbaar, ook uit die hoek) en voor sterke principes. En dat alles op christelijke basis. De partij onderhield sterke banden met de vakbond CNV, op dezelfde manier waarop PvdA en NVV (later FNV) een soort twee-eenheid waren.
Deze hoek van het gereformeerde volksdeel behoorde samen met de communisten tot de harde kern van het verzet in de Tweede Wereldoorlog (jongens als Maarten Schakel, o.a.). Dit weer in tegenstelling tot de echte Zwartekousenkerk, die over het algemeen SGP stemden en stemmen. Deze beschouwden Duitse gezag als door God over ons gesteld, wat in sommige gevallen heeft geleid tot vergaande collaboratie.
Zelf heb ik het geloof in een God die alles ziet en alles beschikt al lang geleden achter me gelaten. Ik voel echter nog steeds sympathie voor het gedachtengoed van de Mannenbroeders. Ze hebben als geen andere Christelijke stroming begrepen waartoe het Nieuwe Testament oproept en dit veel beter in politiek vertaald dan CHU en KVP ooit voor elkaar hebben gekregen. Anderzijds gebruik ik de referentie aan die goeie, ouwe AR ook vaak op een wat ironische manier, want de Mannenbroeders waren soms wel erg principieel. Tot op het pijnlijke af.
Vanuit die optiek is het stukje geschreven; je mag er dus ook best om lachen. Als komend van een (ex-) gereformeerde jongen is het ook een soort van karikatuur van de gevoeligheid die altijd is blijven bestaan tussen ‘papen’ en ‘gereformeerden’.
Desondanks zit er een serieus ondertoontje in.
De Katholieke kerk heeft eeuwenlang uitgeblonken in het bevorderen van een naïef geloof. De lichtelijk infantiele aspecten daarvan hebben altijd grote aantrekkingskracht uitgeoefend op de grote massa’s die de Moederkerk onder zich trachtte te verenigen. Zelfs sommige intellectuelen vonden en vinden dit kennelijk aantrekkelijk. Gerard Reve, om er één te noemen.
Een gezellige, blije kerk, die genoeg levensvreugde opleverde om de scherpere kantjes van het leven, zoals stadsverschillen, uitbuiting en onderdrukking niet te hard te laten knagen. “Hou jij ze dom, dan hou ik ze arm”, zoals de fabrieksdirecteur zei tegen de kapelaan.
Hoewel de Moederkerk in de loop der eeuwen al vaker door de mand is gevallen (ik noemde niet voor niets de aflaten) is er aan de neiging het katholieke geloof te presenteren als een geloof voor onwetende kinderen in al die tijd weinig veranderd.
De Sint Jan is een monument. Er is in 6 of 7 eeuwen ook weinig tot niets aan veranderd. Men heeft het gebouw in stand gehouden, maar daarbij was het streven steeds om het tot in alle details te bewaren zoals het was. De Katholieke kerk is, door zijn onwrikbare onveranderbaarheid, eigenlijk zo langzamerhand zelf ook een monument geworden. Interessant als cultuurhistorisch fenomeen, maar niet langer een baken als het gaat om normen en waarden en eigenlijk ook geen morele loods meer in de woelige zee met vele klippen, die de moderne maatschappij is geworden.
Misschien is dat wat ik wilde laten zien.
Is het om te huilen, of moeten we er hartelijk om lachen? Of zit de emotie over dit gegeven ergens halverwege deze uitersten? Het zal van persoon tot persoon verschillen. Ieder mag z’n eigen keus maken.
(Dat is toch wel het fijne van een eigen weblog. Je mag er net zoveel worden spuien als je zelf wilt. Op het gevaar af je lezers ontzettend te vervelen, natuurlijk.
Maar juist bij zo'n stukje als dit ontdek ik de motivatie die het heeft doen ontstaan pas in een reactie op de opmerkingen van een ander. Waarvoor dank, Jan-Paul..)